1. Fotoğraf Etkinliği: Albümünüzdeki fotoğraflarınıza bakın. Fotoğraflardaki kişilerin duygularının ne olabileceği, hangi olaylardan sonra bu duyguları yaşıyor olduklarını konuşabilirsiniz. Örneğin; “Burada gülen biri var. Mutlu görünüyor. Doğum gününü, arkadaşlarıyla kutladığı için mutlu olabilir” gibi.
2. Öykü oluşturma: Kısa bir öykü hazırlayın. Öyküde birtakım boşluklar bırakın. Bunu birlikte doldurmaya çalışabilirsiniz. Örneğin; ismi Ayşe olan bir kız varmış. Bu kız her sabah çok erken kalkıp okula gidiyormuş. Bir gün okuldan eve gelmiş ve …. görmüş. Bu durumun karşısında Ayşe çok….. Buradaki boşlukları, “bir misafirin çocukların odasını dağıttığını görmüş” ve “çok öfkeli olduğunu hissetmiş” şeklinde doldurabilirsiniz.
3. Uygun Çözüm Yolu Bulma: Bir olayın sonucunda hissettiği duyguya karşın bulabileceği çözüm yollarında yardım edebilirsiniz. Bunun için birkaç olay örneği yaratılabilir ve sonrasında bu olaya karşı hissedilen duygu belirlenip, çözüm yolları konuşulabilir. Örneğin;
   • Bir arkadaşın oyunu bozdu ve ona kızdın. Ne yapabilirsin?
   • Onunla ne hissettiğimi konuşurum.
   • Ona küserim.
   • Aileme söylerim.
   • Öğretmenime söylerim. gibi.
     • Örnek diğer olaylar; Seda film izliyor ve kardeşi onun izlemesine engel oluyor. Eda köpekten korkuyor, gibi.

4. Fotoğraf Etkinliği: Albümünüzdeki fotoğraflarınıza bakın. Fotoğraflardaki kişilerin duygularının ne olabileceği, hangi olaylardan sonra bu duyguları yaşıyor olduklarını konuşabilirsiniz. Örneğin; “Burada gülen biri var. Mutlu görünüyor. Doğum gününü, arkadaşlarıyla kutladığı için mutlu olabilir” gibi.
5. Öykü oluşturma: Kısa bir öykü hazırlayın. Öyküde birtakım boşluklar bırakın. Bunu birlikte doldurmaya çalışabilirsiniz. Örneğin; “ismi Ayşe olan bir kız varmış. Bu kız her sabah çok erken kalkıp okula gidiyormuş. Bir gün okuldan eve gelmiş ve …. görmüş. Bu durumun karşısında Ayşe çok…..” Buradaki boşlukları, “bir misafirin çocukların odasını dağıttığını görmüş” ve “çok öfkeli olduğunu hissetmiş” şeklinde doldurabilirsiniz.
6. Uygun Çözüm Yolu Bulma: Bir olayın sonucunda hissettiği duyguya karşı bulabileceği çözüm yollarında yardım edebilirsiniz. Bunun için birkaç olay örneği yaratılabilir ve sonrasında bu olaya karşı hissedilen duygu belirlenip, çözüm yolları konuşulabilir. Örneğin; “Bir arkadaşın oyunu bozdu ve ona kızdın. Ne yapabilirsin?”
   • Onunla ne hissettiğimi konuşurum.
   • Ona küserim.
   • Aileme söylerim.
   • Öğretmenime söylerim.
     • Örnek diğer olaylar; Seda film izliyor ve kardeşi onun izlemesine engel oluyor, Eda    köpekten korkuyor.. gibi.
7. Sıcak Sandalye: Çocuk ya da aileden bir başkası “sıcak sandalyeye” oturur. Sonrasında oturan kişinin olumlu özellikleri, yapmayı sevdiği yararlı şeyleri, herkes birer birer söyler. Sonrasında sandalyeden kalkan kişiye, duydukları hakkında hissettikleri sorulur.
8. Empati Kurma: Çocuğunuzun duygularını daha iyi ifade edebilmesi ve daha iyi ilişkiler kurabilmesi, başkalarının ne hissettiğini anlamasıyla daha olanaklı hale gelir. Bunun için, birkaç örnek olgu sunup, çocuğunuzun ve kendi hissettiklerinizi tartışabilirsiniz. Yazdığınız cümlelerin yanına, yüz ifadelerinin olduğu sticker’lar alıp yapıştırabilirsiniz. Örneğin; “yaşadığı yerden taşınmak zorunda kalmış bir çocuk, doğum gününde istediği hediyeyi almış bir çocuk, torunlarını ziyarete gelmiş büyükanne-büyükbaba” gibi.
9. Cümle–Duygu Etkinlikleri: Birkaç cümle belirleyin. Sonrasında, küçük kağıtlara, çocuğunuzla birlikte temel duygu ifadelerini çizin. Bu cümleleri okuyun, çocuğunuzun uygun ifadeyi havaya kaldırmasını isteyin. Örneğin;

• • Bugün lunaparka gideceksin.
  • Arkadaşın Ali hastalanmış.
  • Gürültülü bir ses duydun.

7. Masal Anlatma: Masallar, kahramanların pek çok duyguyu bir arada yaşadığı malzemeyi size sunarlar. Çocuğunuza bir masal anlatırken, kahramanların duyguları-hissettikleri hakkında konuşabilirsiniz. Örneğin; “Kırmızı Başlıklı Kız, ormanda yürürken yolunu kaybetmiş. Peki sence, Kırmızı Başlıklı Kız yolunu kaybedince ne hissetmiş olabilir?” gibi.
8. Sessiz Duygular Oyunu: Duyguları, sözlerin yanında jest ve mimiklerle anlatmanın yolunu çocuğunuza öğretebilirsiniz. Gazete, dergi ve kitaplardan belirli duygu ifadelerini kesin. Bir resim seçin. Sonra karşınızdaki kişiye seçtiğiniz resmi göstermeden, o resimdeki duyguyu sözsüz bir şekilde anlatmaya çalışın.
9. Duygu Sözlüğü: Çocuğunuzla duyguların üzerine konuşun. Yaşadığı ya da daha iyi ifade etmesini istediğiniz duygular üzerinde bir sohbet başlatın. Kendi yaşadığınız duyguları da anlatın. Örneğin: “Korkmak nedir sence? Korkan insan neler yapar? Korkan kişinin suratı nasıl bir hal alır?” gibi.
10. Konuşmadan Anlat: 10 dakika boyunca hiç konuşmadan yapmak istediklerinizi, duygularınızı, yaşadığınız şeyleri, hiç konuşmadan hareketlerle anlat oyunu oynayın. Bazen hareketlerle ne anlattığını anlayıp ne hissettiğini anlamazlıktan gelin veya onu mutsuz edeni sizi mutlu ediyor gibi algılayın. Gelinmesi gereken nokta: duygular konuşarak ifade edilmeden anlaşılamayabilir. Örneğin; “Oyuncağım nerde? Bu film çok komik! Başım ağrıyor! Karnım acıktı!” gibi.
11. 1 Cümle 10 Duygu: Bir cümle, bir soru veya şarkıyı sesinize farklı ifadeler katarak söylemeye çalışın. Örneğin; “Kedim bahçeye çıkmış” bu cümleyi, mutlu, üzgün, şaşkın, korkmuş gibi ifadelerle söylemeye çalışın. Bunun gibi başka cümleler üzerinde de denemelerde bulunabilirsiniz.
12. Öykü Tamamlama: Sadece başı olan bir öyküyü birlikte oluşturun. Sonrasında, bu öykünün nasıl tamamlanabileceği üzerinde düşünün. Örneğin; “Çok uzaklarda bir ülke varmış. Bu ülkedeki tüm insanlar çok mutsuzmuş…” Başı böyle olan bir hikayeye bakarak, bu hislerin nedenleri, neler yapılabileceği gibi konuları birlikte tartışın.
13. Küçük Sanatçı: Sanat etkinliklerinden sonra hislerini sorun. Çocuğunuzu sergiye ya da bir müzikale götürün. Sonrasında hissettiklerini kağıda dökmesi için resim yapmasını önerebilir, bu eserlerin onda uyandırdığı hisleri konuşabilirsiniz.
14. Şişmiş Balon: Şişmiş balonu havaya atmadan önce, bir duygu ismi söyleyin (mutsuz, kızgın, heyecan, neşeli, küsmüş, şaşırmış, vb.). Balon havalanıp yere düşene kadar, çocuğunuzun söylediğiniz duyguyu, jest, mimik ve seslerle taklit etmesini sağlayın. “Sen ne olunca üzülürsün? Neler seni kızdırır?” gibi sorularla konuşmasını sağlayın. Siz de kendi duygularınızdan bahsedebilirsiniz.
15. Duygu İfade Eden Resimleri Kesme: Gazete, dergi ve kitaplarda duygu ifade eden resimleri kesin. Uygun bulduğunuz resimleri bir kartona yapıştırın. Sonrasında bu resimdeki duyguların ne olduğu, bu duygulara neden olan durumları, bu duygunun sonuçları hakkında konuşun. Örneğin; “Bu resimdeki kız korkmuş görünüyor. Bu korkusunun sebebi, gördüğü kaza olabilir. Duyduğu bu korkuyla ilgili ailesinden yardım alabilir.” gibi. Siz de kendi duygularınızdan bahsedebilirsiniz.
16. Maske Oluşturma: Çocuğunuzla belli duygu ifadelerini gösteren maskeler oluşturun (gülen yüz, üzgün yüz, şaşkın yüz gibi). Sonrasında farklı duygu durumlarından bahsedin. Örneğin; “Arkadaşın seninle oyun oynamadı.”, “Annen seni lunaparka götürdü.”, “Kız kardeşin oyuncaklarını dağıttı.” gibi. Söylediğiniz duruma uygun duygu maskelerini yüzüne tutmasını isteyin.
17. Hayali Konular: Hep beraber gülünecek hayali konular yaratın. Bu duyguları yansıtan yüz ifadelerinin fotoğraflarını çekin (cep telefonuyla da çekilebilir). Aynı şekilde diğer duyguları da oyuna katabilirsiniz.
18. Böyle Bir Durumda Ne Hissederdin? : Çeşitli sorular üzerinden “ne hissederdin” oyunu oynayın. Örneğin; “ablan odasına almadı. Öğretmenin hastalanmış okula gelemedi. Bugün parka gideceksiniz. Baba sana masal kitabı almış. Gök gürültüsünün sesini duydun. Annenin çantasında sana gösterdiği bir şey var. Dışarıda yağmur yağıyor.” gibi.      

Klinik Psikolog Begüm Engür
Mayıs 2021